In navolging van Epstein (1995) onderscheiden wij vijf vormen van ouderbetrokkenheid, die elk een ander doel dienen. Deze vormen zijn:

1. Voorzien in basisvoorwaarden

Het gezin heeft een voorwaardenscheppende rol: ouders zijn verantwoordelijk voor de gezondheid en veiligheid van hun kinderen. Zij moeten hun kinderen voorbereiden op het naar school gaan, hen begeleiden en opvoeden. Te denken valt aan heel basale dingen als kinderen goed kleden, voeden en uitgerust naar school laten gaan. Daarnaast gaat het ook om het zorgen voor een pedagogisch leefklimaat, zoals het bieden van structuur, waardoor een kind optimale kansen heeft om zich in een veilige leefomgeving goed te ontwikkelen.

2.  Communicatie tussen school en ouders

De school informeert over schoolactiviteiten en vorderingen van de kinderen. Deze informatie moet voor alle ouders begrijpelijk zijn. Ouders moeten openstaan voor deze communicatie en respons geven. Bij deze communicatie zijn de school en de ouders beurtelings zender en ontvanger.

3. Informele dienstverlening aan de school

Bij dit type ouderbetrokkenheid helpen ouders leerkrachten in de klas, verlenen zij administratieve bijstand, beheren de bibliotheek van de school, assisteren bij sportdagen, schoolreisjes, het schoonhouden van de school, et cetera. Deze vorm van ouderbetrokkenheid noemen we ouderparticipatie.

4. Steun thuis

Onder onderwijsondersteunend gedrag worden diverse aspecten verstaan, zoals bijvoorbeeld helpen bij huiswerk maken. Ook ouders en kinderen die elkaar onderling aanmoedigen door naar elkaar te luisteren, op elkaar te reageren en met elkaar te praten over schoolactiviteiten vallen hieronder.

5. Formele ouderparticipatie

Hieronder valt ouderbetrokkenheid in schoolbeleid en bestuur, zoals zitting nemen in de medezeggenschapsraad, de ouderraad of andere bestuursorganen binnen de school.  

Op deze site vindt u suggesties om ouderbetrokkenheid te vergroten. Deze suggesties zijn gebaseerd op voorbeelden van good practices uit literatuur en praktijk.

Sommige suggesties zijn gemakkelijk in de eigen groep toe te passen. Andere impliceren samenwerking en overeenstemming op schoolniveau. In het laatste geval kan de school te werk gaan volgens het stappenplan van het Procesmanagement Primair Onderwijs (2002). De stappen die achtereenvolgens doorlopen worden zijn:

1. Onderzoeken van de visie op ouderbetrokkenheid van de school en van de ouders (en leerling)
2. Bepalen doel/missie: wat willen we?
3. Bepalen strategie: hoe gaan we dat doen?
4. Bestuderen good practices (hiervoor kunnen de suggestes op deze site gebruikt worden)
5. De uitvoering
6. Evaluatie, bijstelling, structurele vorm

Voor een uitwerking van deze stappen verwijzen wij naar de brochure Schakels tussen school en thuis; samenwerken met ouders. 

Deze brochure biedt handreikingen om de ouderbetrokkenheid effectief te organiseren. In de brochure staan een beschrijving van succesvolle Projecten Ouderbetrokkenheid op verschillende scholen en een stappenplan en draaiboek voor het opzetten van zo'n project. Daarnaast is een theoretisch kader voor 'goed pedagogisch bondgenootschap' tussen school en ouders opgenomen en worden randvoorwaarden gegeven voor een effectieve organisatie van ouderbetrokkenheid aan.  

Uitgave: PMPO, 2002. www.icowijzer.nl.

Wij hopen dat de voorbeelden van ouderbetrokkenheid die hun succes bewezen hebben, inspirerend zijn om de ouderbetrokkenheid een positieve impuls te geven.