Doeleman, W. (red) (2002). Schakels tussen school en thuis. Samenwerken met ouders. Procesmanagement Primair Onderwijs, Utrecht: Sardes.
Epstein, J.L. (1995). School-Family-Comunity Partnerships: Caring for the Children We Share. In: Phi Delta Kappan, mei, pp. 701-712.
Out-Schipper, I. & I. Hemels (red) (2001). We doen mee! Lokale voorbeelden van ouderpunten. Utrecht: Forum.
Peschar, J. & A. Wesselingh (2001). Onderwijssociologie. Groningen: Wolters-Noordhoff.
Aanbevolen literatuur
Artikel Voeren van een actief ouderbeleid als basis, interview met Bert Brouwer, directeur Zeven Gavenschool Utrecht, 22 februari 2002, door Mirjam Berkhout (internet; www.onderwijsachterstanden.nl) à praktische ideeën ten aanzien van ouderbetrokkenheid!
Draaiboek thema-koffieochtenden in het basisonderwijs
In Nijmegen worden - in het project 'Bengels' voor ouders van kinderen van 4 tot 10 jaar - al twee jaar lang op scholen koffieochtenden voor ouders gehouden. De ervaringen zijn goed: de koffieochtenden versterken de relatie tussen ouders en school en verbeteren de sfeer op school. Ouders gebruiken de koffieochtenden bovendien om vragen te stellen, hun verhaal te doen over hun kind en de opvoeding, en andere ouders te ontmoeten.
Inmiddels hebben de thema-koffieochtenden een plek gekregen in het onderwijs, het welzijnswerk en het beleid van de gemeente Nijmegen. Op 5 scholen in Nijmegen zijn al 114 thema-koffieochtenden georganiseerd. Steeds meer laagopgeleide en allochtone ouders nemen deel. Daarom is er een 'Draaiboek thema-koffieochtenden' ontwikkeld door de provinciale steunfunctieorganisatie Spectrum en de Nijmeegse welzijnsorganisatie Tandem. In het draaiboek lezen belangstellenden over de voorbereiding en de voorwaarden voor de opzet van koffieochtenden en over de kernpunten van de uitvoering.
Uitgave: M. Willems, Spectrum, Velp, 2002. Meer informatie: Spectrum Informatiecentrum, 026 - 3846263, e-mail ic@spectrum-gelderland.nl.
Ouders tussen opvoeding en onderwijs
Welke bijdrage kunnen ouders leveren aan het verbeteren van de onderwijskansen van hun kind? En wat mag - in het kader van de onderwijsachterstandenbestrijding - wel of niet van (vooral allochtone) ouders verwacht worden? Over deze vragen gaat het nieuwe boek 'Ouders tussen opvoeding en onderwijs' van de Averroès Stichting.
De bundel, waaraan verschillende auteurs - onder andere Trees Pels, Jo Kloprogge, Paul Leseman en Paul Jungbluth - een bijdrage leverden, is vooral een sociologische verzameling van bevindingen. Er wordt met een helikopterview naar de onderwijsachterstandenproblematiek gekeken. Het gaat vooral om een terug- en vooruitblik op de samenhang van wetenschap, beleid en praktijk over de rol van ouders in opvoeding en onderwijs. In verschillende bijdrages komt naar voren dat scholen en leerkrachtenteams vaak een gebrek aan belangstelling hebben voor wat ouders bezighoudt en voor wat ouders aan belangrijke informatie over hun kinderen en de opvoeding ervan hebben. Verder laat het boek onder andere zien dat veel mogelijkheden om ouders te betrekken bij het ondersteunen van kinderen, nog onbenut blijven. Handvatten of methodieken voor het werken met ouders komen alleen in het laatste hoofdstuk aan de orde.
Uitgave: onder redactie van Diederik van Loggem en Krishna Autar, SWP, 2002, ISBN 9066654759.
Schakels tussen school en thuis; samenwerken met ouders
Scholen betrekken ouders op verschillende manieren bij het onderwijs aan hun kinderen. Ouderbetrokkenheid is erg belangrijk voor scholen, maar moet wel goed georganiseerd worden. De brochure 'Schakels tussen school en thuis; Samenwerken met ouders' biedt handreikingen om ouderbetrokkenheid effectief te organiseren. In de brochure staan een beschrijving van succesvolle Projecten Ouderbetrokkenheid op verschillende scholen en een stappenplan en draaiboek voor het opzetten van zo'n project. Daarnaast is een theoretisch kader voor 'goed pedagogisch bondgenootschap' tussen school en ouders opgenomen. Het laatste hoofdstuk van de brochure geeft de randvoorwaarden voor een effectieve organisatie van ouderbetrokkenheid aan.
Uitgave: PMPO, 2002. Te bestellen: www.lcowijzer.nl., 6,95, ook te downloaden.
Allochtone ouders en de pedagogische functie van de basisschool
Smit , Frederik , Driessen , Geert, ITS, Nijmegen, 2002
Onderzoek in opdracht van de Dienst Stedelijk Onderwijs Rotterdam
ISBN 9055541982
Ouders in de school, een onderzoek naar de participatie van Nederlandse en Turkse ouders op basisscholen in Tilburg
Schrijfster heeft de ouderparticipatie onderzocht van Nederlandse en Turkse ouders op twee basisscholen in Tilburg-Noord. Verschillende vormen van zowel institutionele als niet-institutionele ondersteuning hebben daarbij aandacht gekregen. Het opleidingsniveau van de ouders is ook meegenomen in het onderzoek.
Uitgave: J.W.M. Beemer, Wetenschapswinkel, Universiteit van Tilburg, 2002, ISBN 90-73758-37-8, 013 - 4662645
Van alles wat meenemen: Opvoedingsstijlen en multicultureel Nederland
Deze uitgave maakt de resultaten van wetenschappelijk onderzoek naar de opvoeding in autochtone en allochtone gezinnen toegankelijk voor beroepskrachten die werken met ouders en kinderen. Gegevens over opvoeden en wat ouders daarmee willen bereiken worden in een cultureel-maatschappelijk kader geplaatst, zodat je inzicht krijgt in diverse bevolkingsgroepen en in de diversiteit binnen deze groepen.
Uitgave: Anke van Keulen en Annemiek van Beurden, Coutinho, 2002, ISBN 9062833055, 19,50.
Opvoeden doe je samen; Werken aan een inspirerend pedagogisch klimaat
In deze brochure wordt het thema pedagogisch klimaat verkend en uitgediept. Het biedt handreikingen en suggesties voor leerkrachten en leiders om de eigen visie te verduidelijken en het partnerschap met ouders te versterken, zodat het pedagogisch klimaat op alle fronten kan worden versterkt en benut.
Uitgave:Makelaar VVE, Wit, C.de. 2002, 112 p. Te bestellen bij VVE Info-lijn: (030) 230 66 03.
Wereldmoeders: intercultureel onderwijs en ouderparticipatie
Wereldmoeders combineert een serie lessen voor het VMBO met een cursusaanbod voor moeders van leerlingen. Met als doel het versterken van de betrokkenheid van moeders bij de school van hun kinderen.
Uitgave: SBWR, Rotterdam, 2001
Te bestellen: bij de SBWR, 010 - 4331911, 5,-- ex verzendkosten.
De praktijk van de multiculturele school: Gesprekken met schoolleiders, ouders en leerlingen
De laatste jaren is veel onderzoek verricht naar onderwijsachterstand en hoe die bestreden zou moeten worden. Scholen met veel achterstandsleerlingen krijgen extra middelen. Maar hoe pakt dat uit in de praktijk?
Deze publicatie schets een levendig beeld van de praktijk aan de hand van interviews met schoolleiders van vijf basisscholen en vijf scholen voor voortgezet onderwijs waarop veel allochtone leerlingen zitten. De directeuren vertellen over hun aanpak, de sterke kante daarvan, maar ook over problemen en dilemma's. In korte intermezzo's komen ook ouders en leerlingen van de scholen aan het woord.
Uitgave: Forum, 2001, 133 p. Nijenhuis, M. en Arslan, Z. ISBN 9057140942. Te bestellen bij Boom Distributiecentrum, 0522-237555.
Handboek Ouderbetrokkenheid
Het belang van de betrokkenheid van ouders bij het onderwijs van hun kind staat volop in de belangstelling. De betrokkenheid van ouders is van invloed op de onderwijskansen van kinderen en daarmee ook van invloed op de maatschappelijke ontwikkelingen.
Gebleken is echter dat het betrekken van ouders bij het onderwijs geen gemakkelijke opgave is. Scholen en instellingen lopen bij hun pogingen hiertoe tegen allerlei problemen aan. Daarom is dit handboek geschreven. Het is een praktische handleiding. Er wordt o.a. een stappenplan beschreven waarmee ouderbetrokkenheid opgestart en uitgevoerd kan worden. OOk diverse activiteiten en voorbeeldprojecten komen aan de orde. Centraal hierin staan de tips en ervaringen die eerder opgedaan zijn en die door scholen en instellingen in de eigen situatie gebruikt kunnen worden. Het boek is bedoeld voor scholen, zowel basisscholen als scholen voor voortgezet onderwijs, en welzijnsinstellingen die de betrokkenheid van ouders bij het onderwijs van hun kind willen vergroten.
2000, 68 blz., Jong, S. de, ISBN 90-71381-33-1
Prijs 12,50 / 10,-
Methodiek Ouderbetrokkenheid en Brede School
Handleiding voor het vergroten van ouderbetrokkenheid
Het betrekken van ouders heeft een belangrijke rol gekregen in de ontwikkeling van Brede Scholen. De ervaringen opgedaan tijdens projecten Brede School worden beschreven in dit methodiekboekje, zodat anderen die met de Brede School bezig zijn dat in hun praktijk kunnen gebruiken. Dit methodiekboekje is een aanvulling op het Handboek Ouderbetrokkenheid verschenen bij PJ PARTNERS in 2000. (zie boven)
2002, 15 blz., Jong S. de
Prijs: 2,50 / 2,30
Wat is een basisschool? Cursus ouderbetrokkenheid en taalvaardigheid Uitgeverij Coutinho heeft een cursus uitgebracht voor laagopgeleide allochtone ouders. Centraal staan het beter leren van de Nederlandse taal en het verwerven van kennis over het basisonderwijs. De cursus bestaat uit 6 modules: wat is een basisschool?, klassenbezoek, spelen, het rapport, gesprekken met leerkrachten en het voortgezet onderwijs. De docentenhandleiding bevat de gehele lessenserie met mondelinge en schriftelijke opdrachten, te kopiëren kijkbladen, woordkaarten, opdrachten bij videomateriaal, toetsen en cd met dialogen. Door de visuele opzet van de cursus en het luistermateriaal kan het materiaal zowel in alfabetiseringsgroepen als in groepen 'Nederlands als tweede taal' gebruikt worden. Uitgave: W. Kaminski, uitgeverij Coutinho, Bussum, 2000.
Themanummer JSW Jeugd in School en Wereld: Ouders en school
B. Hoogeboom schrijft in Alle ouders zijn uniek over het omgaan met verschillende ouders. W. van Griensven gaat in Hoe hebben ouders zich georganiseerd onder andere in op de landelijke ouderorganisaties. O. Orman beantwoordt de vraag Wat vinden migrantenouders een goede school?. J. Bronkhorst beschrijft welke rol ouders kunnen spelen bij ICT op school in Computermoeders en netwerkvaders. Het artikel Tips voor een succesvolle ouderavond van M. van der Wulp is opgenomen als praktijkbijdrage. J. Polderman en S. de Jong geven in Ouders als partners bij kwaliteitszorg naar aanleiding van Amerikaans onderzoek aan dat ouders en scholen partners kunnen zijn voor een optimale ontwikkeling van kinderen. A. Veen schrijft op basis van eigen onderzoek in Migrantenouders en de Brede school dat veel ouders er in de eerste plaats belang aan hechten dat de school zorgt voor hun kind op een manier die voor de ouders zichtbaar en begrijpelijk is. J. Weerden biedt in Ouders van consument tot ambassadeur een schets van de geschiedenis van ouderbetrokkenheid bij het onderwijs van de laatste vijftig jaar. Uitgave: Bekadidact, Baarn, oktober 2000, telefoon 035 5482466.
Ouderpunten Overijssel, punten voor participatie
Een boekje met beschrijving van het model, de methodieken en de praktijk. Uitgave: M. van Eck, Steunpunt Minderheden Overijssel, 2000.
Ouders betrekken!, de inzet van allochtone ouders bij het onderwijs in Groningen Hoe ontwikkel je een adequate aanpak om schooluitval van allochtone jongeren tegen te gaan? Wat kunnen hun ouders betekenen en hoe ondersteun je hun inzet? In dit boekje vindt u een stapsgewijze beschrijving van het project Onderwijs- en Opvoedingsondersteuning zoals uitgevoerd in Delfzijl en Hoogezand-Sappemeer. Uitgave: Provinciaal Ontwikkelingsinstituut Zorg en Welzijn Groningen, 1999. Te bestellen bij Provinciaal Ontwikkelingsinstituut Zorg en Welzijn Groningen, telefoon 050 3164008.
Ouders informeren leerkrachten
Beschrijving van een project in Delft/Rotterdam. Uitgave: Forsa, SBWR, FOCR, 1999, ISBN 9080292397
Basisplan Ouders, een stappenplan om te komen tot ouderbeleid Een instrument om middels 4 stappen voor de eigen peuterspeelzaal of school ouderbeleid op maat te maken waarbij aandacht geschonken wordt aan de doorgaande lijn in ouderbetrokkenheid. Uitgave Stichting De Meeuw, Rotterdam, 1999. Te bestellen bij De Meeuw, telefoon 010 4863022.
Ouders in beeld
Weer Samen Naar School is erop gericht dat basisscholen beter leren omgaan met verschillen tussen leerlingen. Leerlingen met leer- en gedragsproblemen krijgen zoveel mogelijk aangepaste begeleiding binnen het reguliere onderwijs. In deze brochure staat de betrokkenheid van ouders centraal in alle fasen van het zorgtraject. Wanneer moeten ouders ingeschakeld worden? Wanneer moeten zijn hun instemming verlenen? Hoe kunnen zij eventueel bezwaar aantekenen tegen wat er door anderen over hun kind is besloten? Daarvoor biedt deze brochure een praktische handreiking.
Uitgave: Proces Management Primair Onderwijs. Te bestellen bij het PMPO en bij NKO, 070 3282882.
Cassette Ouderparticipatie
Dit is een cassette met een aantal informatieve brochures in een duurzaam opbergsysteem. Geregeld verschijnen nieuwe delen. Nuttig en nodig voor ouders in de school. Enkele voorbeelden van brochures: Ouderparticipatie, wat doen ouders in school? Meer ouders in school, mogelijkheden en aanpak. De ouderraad, hoe werkt dat? Een multiculturele kalender, feest- en gedenkdagen in de openbare school.
Uitgave: Vereniging Openbaar Onderwijs, Te bestellen bij VOO, telefoon 036 5331500.
Ouders betrokken, ouders in het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid
De invoering van het gemeentelijk onderwijsachterstandenbeleid geeft gemeenten de gelegenheid om de ouderbetrokkenheid op lokaal niveau te vergroten. Met de beschrijving van een aantal succesvolle projecten wil deze uitgave gemeenten ondersteunen bij het formuleren van het lokale beleid voor ouderbetrokkenheid. Als voorbeelden worden Amersfoort en Amsterdam-Oost gebruikt.
Uitgave: E. Schouten, Christelijk Pedagogisch Studiecentrum, Amersfoort, 1998, ISBN 9065084207. Te bestellen bij CPS, telefoon 033 4534343 
